Cây vuốt quỷ: Loại thuốc có nhiều công dụng chữa bệnh

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Cây vuốt quỷ.

Tên khác: Cây móng quỷ, Devil’s Claw.

Tên khoa học:Harpagophytum procumbens subps., procumbens (Burch.) DC. ex Meisn. Thuộc họ Pedaliaceae.

Đặc điểm tự nhiên

Cây vuốt quỷ còn được gọi là cây móng quỷ hay Devil’s Claw, là một loại cây thảo dược có nguồn gốc từ vùng sa mạc của Nam Phi.

Cây vuốt quỷ là một cây thân thảo thường mọc ngang trên mặt đất, có thân rễ dạng củ mọc từ củ sơ cấp (củ mẹ), rễ cái có thể mọc sâu tới 2m. Chiều cao của cây thường không quá cao, khoảng từ 20 đến 60cm. Cây vuốt quỷ có lá mọc đối, mọc thành cụm gồm nhiều lá. Lá có hình lông chim hoặc hình lông cừu, màu xanh đậm.

Cây có hoa màu đỏ hoặc tím nhạt, có hình ống dài và 5 cánh hoa nhọn. Hoa thường mọc từ thân rễ và thường vào mùa hè. Quả có hình dạng giống móng vuốt quỷ, có các mũi nhọn và gai nhỏ. Quả khi chín có màu nâu và chứa các hạt nhỏ.

Phân bố, thu hái, chế biến

Trong những loài cây bản địa ở sa mạc Kalahari ở châu Phi, cây vuốt quỷ là loài hiếm và chỉ được tìm thấy ở miền Nam châu Phi. Nó chỉ được tìm thấy ở Nam Phi, Namibia, Botswana và miền Đông Nam châu Phi, nơi nó được thu hái từ dạng hoang dã. Ở châu Âu, nó được giới thiệu lần đầu bởi O. H. Volk vào năm 1953.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng được của cây vuốt quỷ là rễ củ thứ cấp.

Rễ củ thứ cấp là bộ phận chữa bệnh của cây vuốt quỷ, chúng chứa từ 0,5 đến 3% glycosid iridoid được coi là hợp chất hoạt động.

Harpagoside (8-cinnamoyl harpagide) là iridoid chính. Một số hợp chất khác cũng có trong cây vuốt quỷ, gluco-iridoid như harpagide, procumbide và este 60-para-coumaroyl của nó thuộc họ iridoid, một số flavonoid, axit phenolic, quinone, phytosterol và đường.

Theo y học cổ truyền

Ở Châu Phi, rễ củ được sử dụng bằng đường uống trong y học dân gian để điều trị nhiều tình trạng sức khỏe, bao gồm chứng khó tiêu, sốt, phản ứng dị ứng và bệnh viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, các ứng dụng y học dân gian khác bao gồm nhiễm trùng tiết niệu, đau sau sinh, loét và các bệnh viêm ruột.

Theo y học hiện đại

Giảm viêm

Viêm là phản ứng tự nhiên của cơ thể bạn đối với chấn thương và nhiễm trùng. Khi bạn cắt ngón tay, đập đầu gối hoặc bị cúm, cơ thể bạn sẽ phản ứng bằng cách kích hoạt hệ thống miễn dịch của bạn. Trong khi một số quá trình viêm là cần thiết để bảo vệ cơ thể bạn khỏi bị tổn thương thì tình trạng viêm mạn tính có thể gây bất lợi cho sức khỏe. Trên thực tế, nghiên cứu đang tiến hành đã liên kết tình trạng viêm mạn tính với bệnh tim, đái tháo đường và các rối loạn ở não. Tất nhiên, cũng có những tình trạng đặc trưng trực tiếp bởi tình trạng viêm, chẳng hạn như bệnh viêm ruột, viêm khớp và bệnh gút.

Cây vuốt quỷ đã được đề xuất như một phương thuốc tiềm năng cho các tình trạng viêm nhiễm vì nó có chứa các hợp chất thực vật được gọi là iridoid glycoside, đặc biệt là harpagoside. Trong các nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật, harpagoside đã hạn chế phản ứng viêm. Ví dụ, một nghiên cứu trên chuột cho thấy harpagoside ngăn chặn đáng kể hoạt động của cytokine, là những phân tử trong cơ thể bạn được biết là có tác dụng thúc đẩy tình trạng viêm.

Giảm đau lưng

Đau thắt lưng là gánh nặng đối với nhiều người. Trên thực tế, người ta ước tính rằng 80% người trưởng thành mắc phải vấn đề này vào một lúc nào đó trong cuộc đời.

Cùng với tác dụng chống viêm, cây vuốt quỷ còn có tiềm năng như một loại thuốc giảm đau, đặc biệt là đối với chứng đau thắt lưng. Các nhà nghiên cứu cho rằng điều này là do harpagoside, một hợp chất thực vật hoạt động trong cây vuốt quỷ.

Trong một nghiên cứu, chiết xuất harpagoside dường như có hiệu quả tương tự như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có tên Vioxx. Sau 6 tuần, cơn đau lưng dưới của người tham gia đã giảm trung bình 23% với harpagoside và 26% với NSAID.

Ngoài ra, hai nghiên cứu lâm sàng cho thấy rằng sử dụng 50 – 100 gram harpagoside mỗi ngày có hiệu quả hơn trong việc giảm đau lưng so với không điều trị, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận những kết quả này.

Cải thiện bệnh thoái hoá khớp

Rễ củ cây vuốt quỷ sử dụng một mình hoặc kết hợp với các loại thuốc khác có thể giảm đau do thoái hoá khớp. Cây vuốt quỷ có thể giúp một số người bệnh sử dụng liều thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen ở liều thấp hơn.

Một nghiên cứu đánh giá tổng quan các nghiên cứu bao gồm đưa ra các ví dụ về cách mà những người mắc bệnh thoái hoá khớp có thể được hưởng lợi từ cây vuốt quỷ. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu trong thời gian dài để đánh giá hiệu quả và an toàn của cây vuốt quỷ một cách tốt hơn.

Giảm sự thèm ăn

Có một số bằng chứng từ các nghiên cứu trên động vật cho thấy cây vuốt quỷ có thể giúp ngăn chặn sự thèm ăn bằng cách tác động lên các thụ thể đối với một loại peptide dạ dày, một loại hormone gọi là ghrelin.

Tuy nhiên, trong khi một số nhà nghiên cứu tập trung vào những công dụng có thể có của nó trong việc điều trị bệnh béo phì, hãy nhớ rằng cây vuốt quỷ cũng đã được sử dụng để kích thích sự thèm ăn ở những người được chẩn đoán mắc bệnh viêm loét đại trực tràng.

Làm giảm các triệu chứng của bệnh gút

Bệnh gút là một dạng viêm khớp thường gặp, đặc trưng bởi sưng đau và đỏ ở các khớp, thường ở ngón chân, mắt cá chân và đầu gối. Nguyên nhân là do sự tích tụ axit uric trong máu, được hình thành khi purin – hợp chất có trong một số loại thực phẩm – bị phá vỡ. Các loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thường được sử dụng để giảm đau và sưng do bệnh gút.

Do có tác dụng chống viêm và có khả năng giảm đau, cây vuốt quỷ đã được đề xuất như một phương pháp điều trị thay thế cho những người mắc bệnh gút. Ngoài ra, một số nhà nghiên cứu cho rằng nó có thể làm giảm axit uric, mặc dù bằng chứng khoa học còn hạn chế. Trong một nghiên cứu, sử dụng cây vuốt quỷ liều cao làm giảm nồng độ axit uric ở chuột. Mặc dù nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật chỉ ra rằng cây vuốt quỷ có thể ngăn chặn tình trạng viêm, nhưng các nghiên cứu lâm sàng hỗ trợ việc sử dụng nó cho bệnh gút cụ thể là chưa có sẵn.

Chống bệnh đái tháo đường tuýp 1

Cây vuốt quỷ từ lâu đã được biết đến là có hiệu quả trong việc kiểm soát bệnh đái tháo đường. Trên cơ sở này, các nghiên cứu đã được thực hiện trên các dẫn xuất thực vật để chứng minh việc sử dụng truyền thống này.

Mahomed và Ojewole (2004) cho thấy rằng tiêm phúc mạc chiết xuất nước rễ củ thứ cấp có thể làm giảm lượng đường trong máu phụ thuộc vào liều lượng, ở cả chuột mắc bệnh đái tháo đường nhóm chứng và chuột bị đái tháo đường do streptozotocin gây ra. Ngoài ra, các tác giả tương tự đã tìm thấy các đặc tính giảm đau, chống viêm và hạ đường huyết do chiết xuất mang lại, do đó hỗ trợ thêm cho các công dụng truyền thống này.

Cây vuốt quỷ từ lâu đã được sử dụng ở châu Phi với liều lượng thấp để điều trị đau bụng kinh, trong khi liều cao cho thấy hiệu quả trong việc tống nhau thai sau khi sinh. Ngoài ra, bột củ thứ cấp đã được sử dụng bằng đường uống để giảm đau ở phụ nữ mang thai. Bột, ở dạng thuốc mỡ, cũng được sử dụng làm chất chữa lành vết thương và hỗ trợ sinh nở.

Cây vuốt quỷ cũng có thể được sử dụng bằng đường uống để điều trị bệnh thấp khớp, gan, các bệnh về thận, tuyến tụy và dạ dày và được dùng làm đồ uống bổ dưỡng trong bệnh truyền nhiễm, trong đó có bệnh lao. Ngoài ra, thuốc sắc cây vuốt quỷ còn có tác dụng giảm đau.

Mặc dù có một số nghiên cứu trên người về cây vuốt quỷ, nhưng cần có các thử nghiệm lâm sàng dài hạn và chất lượng cao hơn. Vì lý do này, không có hướng dẫn nào về liều lượng thích hợp để dùng cây vuốt quỷ cho bất kỳ tình trạng bệnh lý nào.

Bạn nên trao đổi với bác sĩ trước khi dùng cây vuốt quỷ để đảm bảo rằng loại và liều lượng phù hợp với tình trạng cá nhân của bạn.

Cây vuốt quỷ là vị thuốc quý hiếm ở châu Phi và châu Âu, và đã được sử dụng như một phương thuốc cổ truyền trong dân gian để điều trị các bệnh. Tuy nhiên, chưa có tài liệu ghi nhận lại việc sử dụng các bài thuốc này ở Việt Nam.

Một số lưu ý khi sử dụng cây vuốt quỷ:

• Giống như nhiều loại thuốc và sản phẩm tự nhiên, cây vuốt quỷ có thể xảy ra tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ như tiêu chảy, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, đau dạ dày, dị ứng, sỏi mật, hạ natri máu,…
• Những người không nên dùng cây vuốt quỷ, bao gồm: Từng dị ứng với cây vuốt quỷ, mang thai, cho con bú, trẻ em, người lớn trên 65 tuổi, người mắc các bệnh liên quan đến tim mạch, người có nguy cơ hạ natri máu, viêm loét dạ dày.