Sấu: Giảm ho và giải nhiệt ngày hè

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Sấu.

Tên khác: Sấu trắng; long cóc.

Tên khoa học: Dracontomelon duperreanum.

Đặc điểm tự nhiên

Sấu là loại cây gỗ lớn, cao 30 – 40m, sống lâu năm. Thân cây to, vỏ màu nâu, cành non to mập.

Lá hình tròn, rậm rạp, mọc so le, có 19 – 23 lá chét mọc đối hoặc mọc xen kẽ. Gốc lá dốc, đầu nhọn, lá gần gốc dài 5 – 6cm, rộng 1 – 2cm, đỉnh dài 10 – 14cm, rộng 3 – 4cm. Mặt trên và mặt dưới của lá nhẵn, mép nguyên, khi vò nát có mùi thơm.

Hoa mọc thành chùm, ngắn hơn lá, có lông, lá bắc to, hình mác, có lông. Hoa lưỡng tính, nhỏ, có 5 mẫu, màu trắng lục nhạt, 10 nhị, lá đài có lông, cánh hoa nhẵn.

Quả hạch hình cầu, màu vàng hoặc vàng cam khi chín, thịt quả sấu giòn và có vị chua, chứa một hạt lớn.

Thời kỳ ra hoa nói chung là tháng 5 – 7, và thời kỳ đậu quả là tháng 8 – 10.

Phân bố, thu hái, chế biến

Cây chủ yếu được tìm thấy ở các vùng nhiệt đới của Châu Á. Ở Việt Nam, dưa cải vừa mọc hoang vừa được trồng nhiều. Cây được trồng rải rác ở các tỉnh Bắc Giang, Lạng Sơn, Quảng Nam, Tây Nguyên, Quảng Ngãi,… Ngoài ra cây còn được trồng rộng rãi ở các tỉnh đồng bằng bắc bộ và miền trung.

Cây ưa sáng, sinh trưởng nhanh, thường mọc ở rừng kín xanh ẩm, độ cao có thể lên tới 600m. Cây thích hợp với đất sâu, giàu dinh dưỡng, có lớp đất mặt. Bộ rễ lớn của cây tạo bóng mát đặc biệt cho các khu rừng nhiệt đới ẩm Việt Nam.

Cây ra hoa kết trái hàng năm nhưng tỷ lệ đậu trái phụ thuộc vào thời tiết khi cây ra hoa, nếu mưa nhiều thì cây thường rất ít đậu trái, cây phát triển phần lớn từ hạt.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng: Vỏ, lá, quả.

Vỏ rễ hoặc vỏ thân phơi khô.

Loại quả này thường được ăn sống hoặc ngâm làm mứt.

Quả chín chứa 80% nước, 8,2% gluxit, 1% axit hữu cơ, 1,3% protein, 2,7% xenlulo, 100mg% Ca, 44mg% P, 3mg% vitamin C.

Theo y học cổ truyền

Y học cổ truyền cho rằng Sấu có vị chua, hơi ngọt, tính mát nên có tác dụng chữa đầy bụng khó tiêu, làm hết khát, giảm ho, long đờm.

Theo y học hiện đại

Quả của cây được dùng để chữa sốt như khô miệng, đau họng, ho và ngứa cổ.

Phụ nữ nôn do động thai.

Tình trạng da ngứa, sưng và ngứa.

Mỗi lần dùng 4 – 6 gam quả, sắc lấy nước, sắc hoặc ăn sống với muối giấm, sắc uống để chữa các bệnh trên.

Canh sấu có tác dụng giúp ăn ngon, tăng cường hệ tiêu hóa tốt.

Quả sấu luộc trong nước đường để làm nước uống, hoặc quả sấu chín dùng để làm mứt, xì dầu

Hoa của loại cây này có tác dụng chữa ho.

Lá đun sôi lấy nước dùng để rửa vết loét, hoại tử.

Vỏ rễ của cây này chữa bệnh viêm vú.

Vỏ cây chữa bỏng và chảy máu tử cung.

Sấu tươi dùng ăn hoặc ngâm hoặc hấp với mật ong.

Chữa ho

Sấu 4 – 6 gam, ngâm với ít muối hoặc sắc với đường để uống, ngày uống 2 – 3 lần.

Dùng hoa 8 – 20 sắc uống 2 lần một ngày.

Ở trẻ em, hấp hoa với mật ong có thể trị ho rất hiệu quả.

Chữa bệnh phụ nữ bị nôn khi mang thai

Làm món canh với quả sấu cùng với cá chép hoặc vịt vừa ăn.

Tham khảo ý kiến của thầy thuốc khi sử dụng.