Tô Vinh Trát Bố (sinh tháng 12 năm 1929), nam, dân tộc Mông Cổ, là Chủ nhiệm Y khoa, Giáo sư tại Học viện Y khoa Nội Mông Cổ. Ông là một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực y học Mông Cổ và đã có nhiều đóng góp quan trọng trong công tác lâm sàng, giảng dạy và nghiên cứu khoa học.
Tô Vinh Trát Bố bắt đầu sự nghiệp y học từ tháng 5 năm 1949, cống hiến cả cuộc đời cho sự phát triển của y học Mông Cổ. Ông từng giữ chức Viện trưởng Học viện Y học Mông Cổ Nội Mông Cổ, đại biểu Quốc hội khu tự trị Nội Mông Cổ trong ba nhiệm kỳ liên tiếp (khóa V, VI, VII) và đại biểu Quốc hội toàn quốc khóa VII. Tại Đại hội đại biểu Nhân dân khu tự trị Nội Mông Cổ lần thứ 5, ông được bầu làm Ủy viên Ủy ban Cách mạng khu tự trị. Đồng thời, ông còn giữ nhiều vị trí quan trọng như Ủy viên Ban Nội khoa của Hiệp hội Y học cổ truyền Trung Quốc, Phó Tổng biên tập Từ điển Bách khoa y học cổ truyền – Quyển về Y học Mông Cổ, Ủy viên Ban biên tập Niên giám Y học cổ truyền Trung Quốc và Phó Chủ tịch Hiệp hội Y học Mông Cổ khu tự trị Nội Mông Cổ. Ông là một trong những chuyên gia y học cổ truyền danh tiếng được Cục Quản lý Y học cổ truyền Trung Quốc lựa chọn. Với những cống hiến không ngừng nghỉ, ngày 19 tháng 6 năm 2009, ông được vinh danh là một trong 30 Quốc y Đại sư đầu tiên của Trung Quốc, trở thành người duy nhất của khu tự trị Nội Mông Cổ nhận được danh hiệu này.
Trong suốt 47 năm giảng dạy và thực hành y học, Tô Vinh Trát Bố đã tích lũy kinh nghiệm phong phú và đóng góp nhiều thành tựu quan trọng trong nghiên cứu và giảng dạy. Ông đã nghiên cứu và bào chế nhiều phương thuốc điều trị hiệu quả các bệnh tim mạch, như Tán đan 11 vị, Thuật sa 7 vị, Trát tác 11 vị , Mãn nạp dát ô nhật lặc, Quan tâm 2 hiệu. Những phương thuốc này đã mang lại hiệu quả điều trị vượt trội, giúp cải thiện sức khỏe cho nhiều bệnh nhân và nhận được sự tin tưởng sâu sắc từ họ. Không chỉ là một thầy thuốc giỏi, ông còn là một nhà nghiên cứu xuất sắc với hơn 12 bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí trong và ngoài nước, trong đó tiêu biểu là bài “Những đặc điểm cơ bản của hệ thống lý luận y học Mông Cổ hiện đại”, được giới chuyên môn đánh giá cao. Bên cạnh đó, ông còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hệ thống giáo trình y học Mông Cổ. Cuốn Y học nội khoa thực hành Mông Cổ do ông chủ biên với tổng cộng 450.000 từ được xuất bản năm 1977, giành Giải Nhì thành tựu khoa học công nghệ cấp khu tự trị năm 1981 và Giải Nhất giáo trình xuất sắc của trường đại học khu tự trị năm 1988. Ông cũng là người biên soạn cuốn Y học tim mạch kết hợp Mông – Tây y (1980), giúp mở ra con đường mới trong việc kết hợp y học Mông Cổ với y học hiện đại, đồng thời trở thành tài liệu tham khảo quan trọng cho các bác sĩ lâm sàng.
Năm 1979, ông chủ trì biên soạn Từ điển Bách khoa y học cổ truyền – Quyển về Y học Mông Cổ, trong đó ông trực tiếp viết các chương Y học nội khoa Mông Cổ và Nguyên tắc điều trị trong Y học Mông Cổ. Đặc biệt, vào năm 1984, ông đứng đầu và tổ chức biên soạn bộ giáo trình đại học y học Mông Cổ đầu tiên gồm 25 môn học, tổng cộng 640.000 từ. Bộ giáo trình này đã được xuất bản rộng rãi, đánh dấu một bước ngoặt trong nền giáo dục y học Mông Cổ. Công trình này không chỉ thống nhất nội dung giảng dạy, mà còn giúp tiêu chuẩn hóa hệ thống chẩn đoán, nâng cao tính chuyên nghiệp trong đào tạo lâm sàng và đào tạo nhân tài trong lĩnh vực y học Mông Cổ.
Ngoài vai trò giảng dạy và nghiên cứu, ông còn là người chủ trì hoàn thành ba đề tài nghiên cứu quan trọng về bệnh Xila Wushun Halen (Mông y tây lạp ô thuận cáp luân bệnh) trong khuôn khổ các dự án khoa học do Ủy ban Khoa học Công nghệ khu tự trị Nội Mông Cổ tài trợ. Với những đóng góp xuất sắc, ông đã được trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như “Lao động tiên tiến” của thành phố Hohhot, “Nhà khoa học xuất sắc” của khu tự trị Nội Mông Cổ, “Nhà giáo dục ưu tú” của khu tự trị Nội Mông Cổ, cùng nhiều giải thưởng danh giá khác.
Tô Vinh Trát Bố đã cống hiến trọn đời cho sự phát triển của y học Mông Cổ, góp phần tạo nên những bước tiến quan trọng trong nghiên cứu, giảng dạy và điều trị bệnh. Những thành tựu của ông không chỉ nâng cao vị thế của y học Mông Cổ mà còn để lại dấu ấn sâu sắc trong nền y học cổ truyền Trung Quốc.
◆ Đóng góp của Tô Vinh Trát Bố đối với Y học Mông Cổ
Tô Vinh Trát Bố là một trong những bậc thầy y học Mông Cổ có đóng góp to lớn cho nền y học truyền thống. Không lâu trước đây, tại lễ kỷ niệm 60 năm hành nghề y của ông và hội thảo học thuật về kinh nghiệm y học do Sở Y tế Khu tự trị Nội Mông Cổ phối hợp với Học viện Y khoa Nội Mông Cổ tổ chức, ông đã được Sở Y tế Khu tự trị Nội Mông Cổ trao tặng Giải thưởng Thành tựu Trọn đời trong Y học Mông Cổ. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến phi thường mà ông đã dành trọn cả cuộc đời để phát triển y học Mông Cổ.
Tại buổi lễ, cuộc đời và sự nghiệp của Tô Vinh Trát Bố được nhắc lại như một cuốn sách đầy cảm xúc với từng trang lật mở. Ông bắt đầu học y học Mông Cổ từ khi còn rất trẻ, chính thức hành nghề vào năm 20 tuổi. Đến năm 1958, ông bắt đầu dấn thân vào sự nghiệp xây dựng hệ thống giáo dục y học Mông Cổ, đồng thời đóng góp quan trọng vào công tác nghiên cứu và điều trị y khoa. Đặc biệt, trong lĩnh vực điều trị bệnh tim mạch, ông đã đạt được những bước đột phá quan trọng. Một trong những thành tựu tiêu biểu là bài thuốc Thất vị quảng táo tán, đã được ghi nhận trong Dược điển Trung Quốc. Bên cạnh đó, ông còn nghiên cứu và phục hồi nhiều bài thuốc truyền thống, giúp chúng tiếp tục được ứng dụng rộng rãi trong điều trị bệnh tim mạch, tiêu biểu như Thanh tâm trầm hương bát vị hoàn, Tam thập ngũ vị trầm hương tán và Bát vị trầm hương tán. Những thành tựu này không chỉ mang lại hiệu quả điều trị cao mà còn giúp bảo tồn và phát triển kho tàng y học cổ truyền Mông Cổ.
Với những đóng góp xuất sắc, ngày 19 tháng 6 năm 2009, tại Hội nghị tôn vinh 30 “Quốc y Đại sư” đầu tiên do Bộ Y tế Trung Quốc và Cục Quản lý Y học cổ truyền Trung Quốc tổ chức tại Bắc Kinh, Tô Vinh Trát Bố đã vinh dự được trao danh hiệu Quốc y Đại sư. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc hiện đại, chính phủ tổ chức đánh giá và vinh danh các đại sư y học ở cấp quốc gia. Giải thưởng này không chỉ khẳng định tài năng và đóng góp của ông mà còn giúp nâng cao vị thế của y học Mông Cổ trong hệ thống y học cổ truyền Trung Quốc.
Trong lĩnh vực điều trị bệnh tim mạch và mạch máu não, Tô Vinh Trát Bố đã có những đóng góp lý luận quan trọng. Ông đề xuất một hệ thống học thuyết mới với trọng tâm là quan điểm tổng thể về bệnh tim mạch dựa trên “Tam căn”, đồng thời đưa ra phương pháp “Hoạt huyết hóa ứ” để điều trị bệnh mạch máu. Học thuyết này đã đặt nền móng quan trọng cho sự phát triển và hoàn thiện hệ thống lý luận y học Mông Cổ hiện đại, mở ra một hướng đi mới trong nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn. Không chỉ giúp cải thiện hiệu quả điều trị, phương pháp này còn góp phần chuẩn hóa và nâng cao tính khoa học của y học Mông Cổ, giúp nó có thể hòa nhập và phát triển song hành cùng y học hiện đại.
Với những cống hiến vượt thời gian, Tô Vinh Trát Bố không chỉ là một thầy thuốc tài ba mà còn là một nhà khoa học tiên phong, một người thầy tận tâm đã dành trọn đời mình cho sự nghiệp phát triển y học Mông Cổ. Những thành tựu mà ông đạt được không chỉ mang ý nghĩa lịch sử mà còn để lại dấu ấn sâu sắc trong nền y học cổ truyền Trung Quốc.
◆ Tô Vinh Trát Bố: Quan điểm tổng thể về bệnh tim mạch và mạch máu não dựa trên “Tam căn”
Từ khi còn là một thiếu niên, Tô Vinh Trát Bố đã bắt đầu học tập y học Mông Cổ và chính thức hành nghề lâm sàng vào năm 20 tuổi. Suốt 60 năm qua, ông đã dành trọn tâm huyết để phát triển y học Mông Cổ, đóng góp quan trọng vào giáo dục, nghiên cứu và điều trị y khoa, đặc biệt đạt được những thành tựu đột phá trong điều trị bệnh tim mạch. Thông qua thực tiễn lâm sàng, ông đã tích lũy được kinh nghiệm phong phú về điều trị, giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Ông không chỉ bào chế nhiều bài thuốc hiệu quả cao trong điều trị bệnh tim mạch mà còn công bố 12 bài nghiên cứu khoa học trên các tạp chí trong và ngoài nước, trong đó nổi bật có bài “Những đặc điểm cơ bản của hệ thống lý luận y học Mông Cổ hiện đại”. Những đóng góp này đã được giới học thuật đánh giá cao. Ngoài ra, ông cũng là chủ biên cuốn Y học nội khoa thực hành Mông Cổ, một tài liệu quan trọng trong lĩnh vực y học Mông Cổ, từng đạt Giải Nhì thành tựu khoa học công nghệ Nội Mông Cổ và Giải Nhất giáo trình xuất sắc của các trường đại học khu tự trị. Ông còn chủ biên cuốn Y học tim mạch kết hợp Mông – Tây y, cuốn sách đầu tiên trong lĩnh vực này tại Trung Quốc. Đặc biệt, vào năm 1984, ông đã tổ chức và biên soạn bộ giáo trình đại học y học Mông Cổ đầu tiên với 25 môn học, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hệ thống giáo dục y học Mông Cổ. Những tài liệu này không chỉ giúp chuẩn hóa quy trình chẩn đoán và điều trị, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo thế hệ bác sĩ kế cận.
Tô Vinh Trát Bố đưa ra quan điểm rằng “Tam căn” (赫依 – Heyi, 希拉 – Xila, 巴达干 – Badagan) là ba nguồn năng lượng và vật chất cơ bản giúp duy trì sự sống của con người. Trong điều kiện bình thường, Tam căn này tồn tại song hành, tương hỗ và kiềm chế lẫn nhau, giúp cơ thể vận hành ổn định. Tuy nhiên, khi mất cân bằng, chúng sẽ gây rối loạn chức năng, đặc biệt là ảnh hưởng đến tim và hệ mạch máu chính, khiến khí huyết ngưng trệ, dẫn đến các triệu chứng như rối loạn nhịp tim, hồi hộp, chóng mặt và đau thắt ngực. Do đó, theo Tô Vinh Trát Bố, quá trình điều trị bệnh tim mạch thực chất là quá trình điều chỉnh sự cân bằng của Tam căn, giúp khôi phục trạng thái hài hòa trong cơ thể. Học thuyết này không chỉ mang ý nghĩa quan trọng trong y học Mông Cổ truyền thống mà còn có giá trị thực tiễn cao trong điều trị các bệnh tim mạch hiện đại, giúp y học Mông Cổ phát triển theo hướng kết hợp với y học hiện đại để mang lại hiệu quả điều trị tốt hơn.
◆ Hoạt huyết hóa ứ – Sự hồi sinh của y học Mông Cổ truyền thống
Không chỉ đưa ra quan điểm tổng thể về bệnh tim mạch và mạch máu não, Tô Vinh Trát Bố còn nghiên cứu và bào chế thành công nhiều bài thuốc Mông Cổ có tác dụng hoạt huyết hóa ứ, tăng cường lưu thông máu và bảo vệ mạch máu, mang lại hiệu quả điều trị cao trong lâm sàng. Một số bài thuốc tiêu biểu có thể kể đến như Quán tâm thất vị phiến, Thanh tâm trầm hương bát vị hoàn, Trân bảo hoàn, Ô lan thập tam vị thang tán, Trân châu hoạt lạc nhị thập cửu vị hoàn… Những bài thuốc này đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong điều trị và phục hồi tổng thể bệnh lý tim mạch, giúp người bệnh cải thiện sức khỏe toàn diện.
Người Mông Cổ từ xa xưa vốn có tập quán du mục, chủ yếu ăn thịt, uống sữa, thường xuyên cưỡi ngựa, đấu vật, dẫn đến cơ địa có xu hướng dễ mắc các bệnh về tim mạch, xương khớp và thấp khớp. Nhờ đó, y học Mông Cổ đã tích lũy được kho tàng kinh nghiệm phong phú trong điều trị các bệnh lý này, đặc biệt là bệnh tim mạch. Các tài liệu lịch sử ghi nhận rằng y học Mông Cổ đã tồn tại hơn 3.000 năm, và bản thân nó cũng là một phần di sản văn hóa quý báu của dân tộc Mông Cổ. Trong đó, bài thuốc Thanh tâm trầm hương bát vị hoàn, một trong những bài thuốc nổi tiếng của Tô Vinh Trát Bố, chính là phiên bản cải tiến và phát triển từ phương thuốc cổ truyền Bát vị trầm hương tán, vốn rất phổ biến trên thảo nguyên Nội Mông Cổ.
Các nghiên cứu dược lý hiện đại đã chứng minh rằng các hoạt chất chiết xuất từ trầm hương, quảng táo, đàn hương, tử đàn hương, hồng hoa, nhục đậu khấu, thiên trúc hoàng, bắc sa sâm và nhiều dược liệu Mông Cổ khác có khả năng hoạt hóa tế bào cơ tim, làm tan huyết khối trong động mạch vành, giúp giãn nở mạch máu, làm mềm thành mạch và ngăn ngừa sự hình thành mảng xơ vữa. Những bài thuốc này không chỉ giúp tăng cường lưu thông máu đến tim, giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim mà còn hỗ trợ tái tạo và sửa chữa các mô cơ tim bị tổn thương. Nhờ vậy, chúng có hiệu quả vượt trội trong hỗ trợ điều trị bệnh mạch vành, ngăn ngừa tái hẹp mạch máu, giảm các triệu chứng đau thắt ngực, khó thở, hồi hộp và giúp cải thiện chức năng tim mạch tổng thể.
Một đặc điểm nổi bật của thuốc Mông Cổ do Tô Vinh Trát Bố nghiên cứu là tính tự nhiên, mạnh mẽ, đơn giản, chi phí hợp lý và an toàn. Các bài thuốc này hoàn toàn sử dụng dược liệu mọc tự nhiên trên thảo nguyên Nội Mông, không gây ảnh hưởng tiêu cực đến các chức năng gan, thận hay hệ tiêu hóa. Các thử nghiệm lâm sàng đã chứng minh rằng sau khi sử dụng, các chỉ số xét nghiệm máu, nước tiểu, chức năng gan thận của bệnh nhân không có dấu hiệu bất thường, giúp đảm bảo tính an toàn cao cho người sử dụng.
Dưới sự dẫn dắt của Giáo sư Áo · Ô lực cát, Viện trưởng Học viện Y học Mông Cổ, các bài thuốc do Tô Vinh Trát Bố phát triển đã được ứng dụng rộng rãi trong điều trị bệnh tim mạch và bệnh mạch máu não, mang lại hiệu quả điều trị vượt trội so với các phương pháp truyền thống. Ông đánh giá cao học thuyết của Tô Vinh Trát Bố khi cho rằng: “Trước đây, phương pháp điều trị bệnh tim mạch thường tập trung vào điều trị triệu chứng, không quan tâm đến nguyên nhân gốc rễ và không có hiệu quả lâu dài. Phương pháp của Tô Vinh Trát Bố giúp điều trị bệnh một cách toàn diện, không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn có khả năng ngăn ngừa tái phát và hỗ trợ hồi phục bền vững.”
Sau 60 năm hành nghề y và 50 năm giảng dạy, Tô Vinh Trát Bố đã đào tạo hàng nghìn bác sĩ y học Mông Cổ, giúp họ tiếp tục kế thừa và phát triển nền y học cổ truyền dân tộc. Dù đã ở tuổi xế chiều, ông vẫn không ngừng cống hiến cho sự nghiệp bảo tồn và phát triển y học Mông Cổ, nỗ lực nghiên cứu và quảng bá những tinh hoa của nền y học này đến với nhiều thế hệ sau.
Bs Mười
