Vương Miên Chi (1923—2009), người Hán, là con cháu đời thứ 19 của một gia đình y học cổ truyền nổi tiếng ở Nam Thông, tỉnh Giang Tô. Ông bắt đầu học y từ năm 1938 dưới sự hướng dẫn của cha mình, Vương Uẩn Khoan, và chính thức hành nghề y vào năm 1942. Ông là một giáo sư y học cổ truyền danh tiếng, giảng viên danh dự tại Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh và là người hướng dẫn học viên tiến sĩ chuyên ngành Phương tễ học. Ông được biết đến như là người sáng lập và là người đứng đầu của chuyên ngành Phương tễ học tại Trung Quốc, đồng thời cũng là một trong những chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực này. Ngoài ra, ông còn là cố vấn cho Hội y học cổ truyền và Chủ tịch danh dự của Hội Phương tễ học Trung Quốc, đồng thời là chuyên gia chẩn đoán của Ủy ban Bảo vệ Sức khỏe Trung ương.
Với hơn 60 năm cống hiến trong lĩnh vực y học cổ truyền, ông đã tham gia vào việc biên soạn giáo trình và tài liệu giảng dạy cho ngành Phương tễ học, được xem là bộ giáo trình đầu tiên trong lĩnh vực này. Ông là người có khả năng kết hợp chặt chẽ giữa y học cổ truyền Trung Quốc và y học phương Tây, và đặc biệt chú trọng vào yếu tố xã hội của bệnh nhân trong quá trình điều trị. Quan điểm của ông là không chỉ chữa bệnh mà còn phải chú trọng phòng ngừa bệnh tật. Ông đã thành công trong việc điều trị nhiều ca bệnh khó, trong đó có các loại u não như u thân não, u tiểu não, u tuyến yên, bệnh Guillian-Barré, bệnh tiểu đường loại 1, suy giảm miễn dịch bẩm sinh và rất nhiều bệnh lý phức tạp khác. Ông đã được mời tham gia giảng dạy và điều trị tại nhiều quốc gia, bao gồm Nhật Bản, Thái Lan, Australia, Pháp, Singapore, cũng như các khu vực Hồng Kông và Đài Loan. Ông đã chủ biên hoặc tham gia biên soạn tổng cộng 9 bộ sách về y học, đồng thời công bố hơn 30 bài báo khoa học trong và ngoài nước.
Trong suốt sự nghiệp, ông đã đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng như trưởng khoa Phương tễ học, giám đốc bộ phận khám bệnh của trường, trưởng khoa cơ bản y học cổ truyền, phó chủ tịch hội đồng thẩm định chức danh giáo sư cao cấp của trường, và hiệu trưởng trường đào tạo từ xa về thuốc Trung Quốc. Ông còn giữ các chức vụ quan trọng trong nhiều cơ quan quốc gia như trưởng nhóm nghiên cứu Phương thuốc Trung y trong Ủy ban Dược điển Quốc gia (phiên bản 85), trưởng phân hội Trung dược trong Ủy ban Thẩm định Thuốc Mới Quốc gia, và Ủy viên của Ủy ban Định nghĩa Thuật ngữ Khoa học Tự nhiên Quốc gia. Bên cạnh đó, ông cũng là thành viên của Hội đồng Chính trị Hiệp thương Nhân dân Trung Quốc các kỳ 6, 7, 8 và Phó Chủ tịch Ủy ban Khoa học, Giáo dục, Văn hóa, Thể thao và Y tế.
Vào năm 1990, ông được Bộ Nhân sự, Bộ Y tế và Cục Quản lý Y Dược Trung Quốc công nhận là một trong 500 chuyên gia y học cổ truyền xuất sắc của quốc gia, những người đã đóng góp vào công tác đào tạo và phát triển y học cổ truyền. Đến tháng 12 năm 2000, ông được trao giấy khen của Ủy ban Bảo vệ Sức khỏe Trung ương vì những đóng góp nổi bật trong công tác chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, công nhân viên.
—————————————-
KINH NGHIỆM ĐIỀU TRỊ TÁO BÓN CỦA QUỐC Y ĐẠI SƯ – VƯƠNG MIÊN CHI
Quốc y đại sư – Vương Miên Chi, với hơn 60 năm kinh nghiệm trong công tác lâm sàng, giảng dạy và nghiên cứu, đã tích lũy được một kho tàng kinh nghiệm phong phú trong việc điều trị các bệnh lý khó chữa. Ông nổi bật với kiến thức sâu rộng và khả năng điều trị hiệu quả các bệnh khó, đặc biệt là táo bón. Dưới đây là những điểm cốt lõi trong phương pháp điều trị táo bón của ông, được ông đúc kết từ nhiều năm nghiên cứu và thực hành.
Cẩn trọng phân tích nguyên nhân, điều trị bệnh từ gốc rễ
Vương đại sư luôn đặc biệt chú trọng đến việc phân tích nguyên nhân gây táo bón khi điều trị. Ông thường nhắc nhở các học trò rằng, trong y học cổ truyền, lý thuyết về nguyên nhân gây bệnh đóng vai trò vô cùng quan trọng. Ông khẳng định, mặc dù nguyên nhân chủ yếu của táo bón là do thói quen ăn uống không hợp lý, nhưng một yếu tố không thể bỏ qua là sự ảnh hưởng của cảm xúc. Khi cảm xúc không được điều chỉnh sẽ làm ảnh hưởng đến khí huyết trong tạng phủ, khí huyết không thông suốt dẫn đến tắc nghẽn, cuối cùng là táo bón.
Vương đại sư rất chú trọng tìm ra nguyên nhân sâu xa của bệnh, có thể là do thói quen ăn uống không điều độ, cảm xúc bị ức chế hoặc do lao động quá sức. Để điều trị hiệu quả, ông cần phải phân biệt rõ giữa các yếu tố như hư hay thực, nóng hay lạnh, đồng thời xem xét các yếu tố như đàm, ứ, thấp, khí… Từ đó, ông xây dựng phương án điều trị cẩn thận, tỉ mỉ và chính xác, giúp bệnh nhân sớm đạt được hiệu quả điều trị như mong đợi.
Tập trung vào tạng phủ, thông khí huyết
Táo bón, xét về bản chất, là sự gián đoạn trong quá trình dẫn truyền của dạ dày và ruột. Như trong 《Tố Vấn·Linh Lan Bí Điển Luận》 có viết: “Đại trường là cơ quan truyền dẫn, sự biến hóa xuất phát từ đây”. Khi quá trình dẫn truyền trong dạ dày và ruột không suôn sẻ, khí huyết bị ứ trệ, sẽ gây ra sự tắc nghẽn ở các tạng phủ, từ đó ảnh hưởng đến chức năng Tỳ Vị và Đại trường.
Vương đại sư khi điều trị táo bón luôn xác định rằng nguyên nhân cơ bản chính là sự bất thuận khí huyết trong Đại trường. Ông tuân theo nguyên lý “Thông lợi Đại trường” trong y học cổ truyền, để điều trị bệnh, các phương pháp thường bao gồm làm ấm và thông Đại trường, bổ sung khí huyết để thông khí huyết, hoặc thanh nhiệt để thông Đại trường. Ông không giới hạn phương pháp điều trị trong một cách thức nhất định, mà luôn linh hoạt áp dụng phương pháp phù hợp với từng tình huống cụ thể.
Vương đại sư cho rằng, táo bón có thể xuất phát từ nhiều yếu tố liên quan đến các tạng phủ khác nhau. Phế và Đại trường có mối quan hệ tương hỗ, trong đó khí Phế giúp Đại trường thực hiện chức năng truyền dẫn. Bên cạnh đó, sự điều hòa khí của Can, sự dưỡng huyết của tim và sự cung cấp tinh khí từ thận cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng bình thường của Đại trường.
Về mặt sinh lý, thận chịu trách nhiệm điều tiết việc bài tiết, do đó tình trạng Thận âm và dương suy giảm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình bài tiết. Khi các chức năng sinh lý này bị rối loạn, sẽ tác động đến sự hoạt động của Đại trường, gây ra táo bón. Đặc biệt, Vương đại sư đặc biệt chú trọng đến chức năng Tỳ Vị trong việc phát sinh và điều trị táo bón. Tỳ Vị nằm ở trung tiêu, chủ yếu đảm nhiệm việc vận hóa và phân phối các tinh chất từ thức ăn. Khi chức năng Tỳ Vị bị suy yếu, sẽ làm gián đoạn quá trình này, dẫn đến tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy. Táo bón không được giải quyết sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng Tỳ Vị, gây ra các triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn, chán ăn, v.v.
Tác động của táo bón ở người cao tuổi
Vương đại sư nhận thấy táo bón ở người cao tuổi chủ yếu là do sự suy giảm chức năng của các tạng phủ, đặc biệt là sự suy yếu của Thận âm và Thận dương. Điều này dẫn đến việc thiếu hụt sự ôn ấm từ Thận đối với Đại trường, đồng thời thiếu hụt âm dịch nuôi dưỡng Đại trường, khiến chức năng bài tiết bị rối loạn. Ông đã đưa ra một cái nhìn tổng thể về đặc điểm cơ chế bệnh lý của táo bón ở người cao tuổi, qua đó xây dựng một hệ thống chẩn đoán và điều trị đặc thù, với trọng tâm là sự suy yếu chức năng tạng phủ, nhằm giúp người cao tuổi giảm thiểu tình trạng táo bón hiệu quả hơn.
Điều chỉnh Tỳ Vị, kết hợp ưu điểm của nhiều phương pháp
Dựa trên nền tảng kinh nghiệm lâm sàng trong nhiều năm, Vương đại sư không ngừng nghiên cứu và đúc kết, sáng tạo ra phương thuốc “Vương thị thông tiện thang”, và đã thu được những hiệu quả tốt. “Vương thị thông tiện thang” là một phương thuốc tổng hợp các đặc điểm của các bài thuốc như Chỉ truật hoàn, Chỉ thực đạo trệ hoàn, Kiện tỳ hoàn, Mộc hương binh lang hoàn, với suy nghĩ rằng táo bón hiện nay thường liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý, quá trình vận hóa và truyền dẫn bị rối loạn.
Trong bài thuốc này, Bạch truật là chủ dược, có vị đắng, ngọt, tính ấm, đi vào kinh Tỳ Vị, có tác dụng bổ khí, kiện tỳ, trợ giúp quá trình vận hóa của Tỳ Vị. Theo Bản Thảo Thông Huyền, “Bạch truật là thuốc bổ Tỳ Vị…”, và trong Bản Thảo Cầu Chân, “Bạch truật có tác dụng làm táo thấp, kiện Tỳ, lại có thể làm Tỳ sinh dịch. Tính chất của nó rất ôn hòa, khi dùng sẽ giúp kiện Tỳ tiêu thực, là thuốc bổ khí cho Tỳ Vị hiệu quả nhất.” Nghiên cứu dược lý hiện đại cho thấy, Bạch truật có khả năng rõ rệt trong việc thúc đẩy quá trình làm rỗng dạ dày và tăng cường chức năng vận động ruột non.
Ngoài Bạch truật, trong phương thuốc còn có Chỉ thực, Hương phụ, Binh lang làm phụ dược. Chỉ thực có tác dụng phá khí, tiêu tích, hóa đàm và giảm chứng đầy bụng. Phối hợp với Bạch truật, đây chính là bài thuốc Chỉ truật Hoàn giúp kiện Tỳ, vận hóa, tiêu tích và giảm đầy bụng. Hương phụ giúp điều chỉnh Can khí, đồng thời có tác dụng giáng khí, khi Can khí được điều hòa sẽ hỗ trợ khí Tỳ Vị lưu thông và tạo điều kiện cho Đại trường thực hiện chức năng truyền dẫn. Binh lang có tác dụng chủ yếu là hành khí, tiêu tích và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
Sự kết hợp tài tình giữa các dược liệu này chính là yếu tố giúp phương thuốc của Vương đại sư đạt được hiệu quả tuyệt vời. Binh lang có tính chất tán khí, đắng và mạnh mẽ, không chỉ giúp hành khí, tiêu tích mà còn hỗ trợ nhuận tràng, thông tiện. Ba dược liệu này khi kết hợp với nhau, dưới sự dẫn dắt của Bạch truật, sẽ phát huy tác dụng tiêu tích, tiêu đàm, thư sướng khí cơ và hỗ trợ thông Đại trường. Mỗi dược liệu đều có một vai trò cụ thể, vừa bổ sung, vừa hỗ trợ lẫn nhau, không bị dư thừa hay tắc nghẽn, giúp mang lại hiệu quả toàn diện. Các vị tá dược như Sơn thù, Kê nội kim, Hoàng liên, Sử quân tử, và Cam thảo chích giúp tăng cường hiệu quả tiêu tích và hỗ trợ bổ khí cho Tỳ Vị, làm cho bài thuốc có tác dụng tuyệt vời trong việc kiện Tỳ, tiêu thực, thông tiện.
Quan trọng trong việc điều dưỡng và chăm sóc sức khỏe
Vương đại sư rất coi trọng việc điều trị táo bón một cách toàn diện bằng cách kết hợp sử dụng thuốc Đông y với chế độ ăn uống hợp lý, các phương pháp dưỡng sinh và điều trị hỗ trợ. Ông luôn nhấn mạnh nguyên tắc “biện chứng luận trị”, nghĩa là điều trị bệnh cần phải căn cứ vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.
Khi kê đơn, Vương đại sư luôn nhắc nhở bệnh nhân về việc phải điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho hợp lý, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và hấp thu. Bên cạnh đó, ông khuyên bệnh nhân cần phải duy trì thói quen đi đại tiện đều đặn, với giờ giấc cố định và tuân thủ một chế độ sinh hoạt hợp lý. Đặc biệt, ông luôn nhấn mạnh việc duy trì trạng thái tinh thần thoải mái, tránh lo âu, căng thẳng, tức giận, để giữ cho tâm lý luôn ổn định, từ đó giúp hỗ trợ quá trình điều trị táo bón hiệu quả hơn.
