Vương Ngọc Xuyên (9/1923 – 1/4/2016), sinh tại Phụng Hiền, Thượng Hải, tốt nghiệp Trường Trung cấp y học cổ truyền Giang Tô, là Danh y, chuyên gia y học cổ truyền.
Ông là một trong những người đầu tiên nghiên cứu hệ thống lý thuyết và nội hàm học thuật của Nội Kinh, được hưởng phụ cấp đặc biệt từ chính phủ, chuyên nghiên cứu sự biến đổi của thuyết Âm Dương, lý thuyết tuần hoàn khí huyết, v.v. Ông là chủ biên của các tác phẩm như Giảng Nghĩa Nội Kinh, Nền Tảng y học cổ truyền và nhiều sách chuyên khảo khác. Vào ngày 1 tháng 4 năm 2016, ông qua đời tại Bắc Kinh vì bệnh, hưởng thọ 93 tuổi.
Thông tin cơ bản
– Quốc tịch: Trung Quốc
– Dân tộc: Hán
– Ngày sinh: Tháng 9 năm 1923
– Ngày mất: 1 tháng 4 năm 2016
– Nơi sinh: Huyện Phụng Hiền, Thượng Hải
– Trường học: Trường Trung cấp y học cổ truyền Giang Tô
– Nghề nghiệp: Bác sĩ
– Tên tiếng Trung: Vương Ngọc Xuyên
Tiểu sử
Vương Ngọc Xuyên (1923-2016) là một chuyên gia y học nổi tiếng, là chuyên gia trong lĩnh vực Nội Kinh và lý thuyết y học cơ bản của y học cổ truyền. Ông là một trong những học giả đầu tiên nghiên cứu hệ thống lý thuyết và nội hàm học thuật của Nội Kinh. Ông được hưởng phụ cấp đặc biệt từ chính phủ. Trong suốt sự nghiệp, ông là đại biểu của 5 kỳ Hội nghị Chính trị Hiệp thương Nhân dân Trung Quốc (CPC), và từng là Phó viện trưởng, Chủ tịch Ủy ban Chuyên môn, Chủ tịch Ủy ban Đánh giá Chức danh Cao cấp tại Trường Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh. Trước đây ông là cố vấn cho trường này. Ngoài ra, ông còn là thành viên của Ủy ban Kiểm tra Chức danh Giảng viên Cao cấp Đại học Bắc Kinh, Trưởng nhóm môn y học cổ truyền. Ông cũng là Hội viên danh dự của Hiệp hội Y học Trung – Tây kết hợp Trung Quốc.
Ông đã dành nhiều năm nghiên cứu lý thuyết cơ bản của y học cổ truyền và Nội Kinh, đặc biệt nghiên cứu sự phát triển của thuyết Âm Dương, lý thuyết tuần hoàn khí huyết, thuyết Ngũ Hành, thuyết Vận khí, và các lý thuyết khác. Ông là chủ biên của các tác phẩm như Dịch giải Nội Kinh Tố Vấn, Giảng Nghĩa Nội Kinh và Nền Tảng y học cổ truyền. Ông đã công bố hơn 30 bài báo học thuật.
Sự nghiệp
– 1923: Sinh tại Huyện Phụng Hiền, Thượng Hải.
– 1941-1943: Học y tại các danh gia y học cổ truyền là Đới Vân Long và Lục Uyên Lôi, sau đó hành nghề tại địa phương.
– 1943-1955: Mở phòng khám tại Huyện Phụng Hiền, thực hiện công tác khám chữa bệnh y học cổ truyền.
– 1955-1956: Tại Trường Trung cấp y học cổ truyền Giang Tô, học sâu hơn về y học cổ truyền.
– 1956-1957: Giảng dạy và thực hành tại Trường y học cổ truyền Nam Kinh.
– 1957-1963: Được Bộ Y tế điều chuyển về Trường Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh, giảng dạy và nghiên cứu về Nội Kinh. Ông chủ biên sách giáo khoa Giảng Nghĩa Nội Kinh cho các trường đại học y học cổ truyền.
– 1978-1984: Là Phó viện trưởng, phụ trách công tác quản lý hành chính tại Trường Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh.
Ông cũng là đại biểu của 5, 6, 7 và 8 kỳ Đại hội Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc và hiện là cố vấn của Trường Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh.
Vương Ngọc Xuyên: Người dẫn đầu nghiên cứu về Nội Kinh
Với nền tảng học thuật và lâm sàng vững chắc, ông là người trực tiếp biên soạn sách giáo khoa Nội Kinh cho các trường đại học y học cổ truyền phiên bản thứ nhất và thứ hai. Những bài viết của ông có sức ảnh hưởng sâu rộng, với những quan điểm mới mẻ và táo bạo, nhưng trong cuộc sống hàng ngày, ông lại rất khiêm tốn, không bao giờ tranh luận với người khác. Những nghiên cứu của ông luôn có tính sáng tạo, lạnh lùng, khách quan, và được nhiều người ngưỡng mộ với uy tín rất cao.
Trên tuyến xe buýt 419 của Bắc Kinh, người ta thường thấy một ông lão tay cầm túi tiện lợi, trước ngực đeo một chiếc thẻ xe buýt nổi bật với dải xanh. Ít ai nghĩ rằng đó chính là Đại sư Y học Quốc gia, Vương Ngọc Xuyên, người đã 86 tuổi.
Sau hơn 50 năm sinh sống tại Bắc Kinh, ông từng nói rằng mình thường xuyên mơ về quê hương vùng nước Giang Nam. Dù đã làm đại biểu của Hội nghị Chính trị Hiệp thương Nhân dân Trung Quốc suốt 20 năm và giữ chức Phó viện trưởng Trường Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh trong nhiều năm, ông vẫn luôn nhìn lại những năm tháng tự do hành nghề tại quê hương Phụng Hiền (Giang Tô) là những năm tháng hạnh phúc nhất trong cuộc đời.
“Danh vọng và lợi lộc, không có ý nghĩa gì cả”. Ông từng làm giáo viên tiểu học, giảng dạy y học cổ truyền tại quê nhà, nhưng khi chuyển đến Bắc Kinh, giọng nói của ông lại quá nặng, khiến học sinh không thể hiểu được. Vì vậy, ông quyết định chuyên tâm vào nghiên cứu. Quyển sách Nội Kinh chú giải của Vương Băng đã cũ đến mức phải dùng băng keo dán lại. Những trang sách ghi chép kín đặc, với những lời chú giải tỉ mỉ bằng bút chì và bút bi, khắp các lề trên, lề dưới. Mặc dù ông không có điều kiện học về sinh học và vật lý, nhưng ông đã tự học, vẽ tranh và lập bảng biểu. Cuộc sống đơn giản và cô đơn, nhưng ông lại tìm thấy niềm vui trong đó.
Sau bao nhiêu năm chăm chỉ nghiên cứu, ông đã trở thành một trong những học giả đầu tiên nghiên cứu hệ thống lý thuyết và nội hàm học thuật của Nội Kinh. Ông là người sáng lập và dẫn dắt các ngành học chuyên sâu về Nội Kinh, đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu sự biến đổi của thuyết Âm Dương, lý thuyết tuần hoàn khí huyết, thuyết Ngũ Hành, thuyết Vận khí, và các lý thuyết khác như Hà Đồ Lạc Thư. Phong thái thanh cao, tri thức uyên thâm, tinh thần nghiêm túc và thái độ thực tế của ông đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các đồng nghiệp trong cả nước, trở thành biểu tượng của một thời kỳ nghiên cứu y học cổ truyền.
Thành tựu học thuật của Vương Ngọc Xuyên
“Trong số các bậc lão sư, lý thuyết của ông có trình độ rất cao.”
Vương Ngọc Xuyên là một chuyên gia uyên thâm trong nghiên cứu Nội Kinh. Ông đã có những quan điểm độc đáo về thuyết Ngũ Hành, lý thuyết tuần hoàn khí huyết, thuyết Vận khí, và đã giải mã được bí ẩn của Hà Đồ Lạc Thư. Ông cũng dám đặt câu hỏi về phương pháp “biện chứng luận trị” và quan niệm “có chứng thì dùng phương pháp tương ứng.”
Vào những năm 1950-1960, khi không có các thiết bị thí nghiệm tiên tiến và không thể sử dụng phương pháp đối chiếu tài liệu, ông vẫn hoàn thành công trình nghiên cứu lý thuyết của mình. Vương Ngọc Xuyên cười và nói: “Chỉ cần đọc sách, nghĩ thôi mà!” Trong thời kỳ thiếu thốn tài liệu tham khảo, một quyển sách, một ngọn đèn là bạn đồng hành, thức suốt đêm, đến khi trời sáng, ông vẫn không ngừng đọc và suy ngẫm. Cảm giác vui sướng khi nhận ra điều gì đó mới chính là động lực giúp ông kiên trì với con đường nghiên cứu.
Ngay từ năm 1938, khi chỉ mới 15 tuổi, Vương Ngọc Xuyên nhận được quyển Nội Kinh từ tay người cha, một người từng mở hiệu thuốc. Sau khi đọc qua một lần, ông cảm thấy một tình yêu không thể giải thích được đối với cuốn sách này. Và cuốn sách truyền đời ấy, dường như đang chờ đợi ông khám phá những bí mật của nó.
Sau 12 năm hành nghề y tại vùng quê Giang Nam, ông gần như mỗi ngày đều đọc lại Nội Kinh, viết những ghi chú nhỏ bằng chữ tiểu khải trên mỗi trang sách, và lưu lại các ghi chép học tập. Sau này, khi học tại Trường Trung cấp Y học Giang Tô, các giáo viên đã nhận ra sự khác biệt của ông so với các học viên khác, và quyết định giữ ông lại giảng dạy ngay tại trường. Chưa lâu sau, ông được chuyển đến Trường Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh, nơi ông đã sáng lập bộ môn nghiên cứu Nội Kinh.
Công việc cấp bách lúc này là biên soạn giáo trình. Để có thể dùng ngôn ngữ hiện đại chính xác diễn đạt đầy đủ nội hàm phong phú của Nội Kinh, ông đã dẫn dắt các cộng sự làm việc ngày đêm, không ngừng hoàn thiện để tạo ra một tài liệu vừa dễ hiểu lại vừa toàn diện. Cuối cùng, cuốn Giảng Nghĩa Nội Kinh đã được hoàn thành, sau đó trở thành giáo trình chuẩn quốc gia, và góp phần tạo nền tảng vững chắc cho các giáo trình như Nền Tảng y học cổ truyền và Lý thuyết y học cổ truyền.
Trong quá trình nghiên cứu, Vương Ngọc Xuyên nhận thấy rằng trong cùng một chương của Nội Kinh, đôi khi có những quan điểm đối lập khiến người đọc khó hiểu. Để giải quyết vấn đề này, ông đã đọc hết tất cả các sách trong thư viện trường, viết hàng triệu chữ ghi chú và bắt đầu công bố hơn 30 bài báo từ năm 1979, nhiều quan điểm trong số đó được đồng nghiệp công nhận và tán dương. Ông còn đề xuất nghiên cứu thuyết Ngũ Hành từ các môn học khác nhau, có những quan điểm độc đáo về lý thuyết tuần hoàn khí huyết trong Nội Kinh, và giải thích rõ ràng thuyết Vận khí.
Một trong những thành tựu lớn nhất của ông là giải mã được bí ẩn của Hà Đồ Lạc Thư.
“Trong số các bậc lão sư, lý thuyết của Vương Ngọc Xuyên có trình độ rất cao,” Giáo sư Diên Kí Lan, Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh, nhận xét. Những bài viết chất lượng cao của ông không chỉ tạo ra ảnh hưởng lớn tại Trung Quốc vào thời điểm đó, mà cho đến ngày nay, khi đọc lại, người ta vẫn cảm thấy sự sắc bén trong ngôn từ, những quan điểm mới mẻ và lập luận chặt chẽ. Cần nhớ rằng, nghiên cứu những lý thuyết nền tảng như Âm Dương, Ngũ Hành và khí huyết không chỉ là nghiên cứu một môn học riêng biệt, mà còn là nền tảng lý thuyết vững chắc cho cả hệ thống y học cổ truyền.
Điều quan trọng mà Vương Ngọc Xuyên luôn nhấn mạnh trong quá trình nghiên cứu là sự kết hợp giữa việc kế thừa những giá trị cổ xưa và sáng tạo mới. Ví dụ, trong việc giải thích sự phát triển của thuyết Âm Dương, ông cho rằng từ quan niệm phân chia một thành hai, hai thành bốn trong Chu Dịch đến mô hình ba Âm ba Dương trong y học cổ truyền là một sự cải tiến của các thầy thuốc cổ đại, nhằm đáp ứng nhu cầu trong điều trị. Ông cho rằng việc coi ba Âm ba Dương là những “quy định bất biến” là không thực tế.
Quan điểm của Vương Ngọc Xuyên về Biện Chứng Luận Trị và Sự
Đổi Mới trong y học cổ truyền
Trong suốt nhiều năm, Biện chứng luận trị đã được coi là dấu hiệu quan trọng, đặc trưng của y học cổ truyền. Tuy nhiên, Vương Ngọc Xuyên cho rằng cách gọi này không hoàn toàn hợp lý. Ông chỉ ra hai vấn đề lớn liên quan đến Biện chứng luận trị. Thứ nhất, sự thống trị của Biện chứng luận trị đạt được sau khi hy sinh kinh nghiệm quý báu của “tính đa dạng trong điều trị với cùng một phương pháp”, đồng thời làm mất đi nhiệt huyết trong việc tìm kiếm những phương thuốc hiệu quả có thể áp dụng rộng rãi. Thứ hai, thành tựu huy hoàng của Biện chứng luận trị đã khiến tư duy con người mắc kẹt trong những công thức bất biến, và những người hành nghề chỉ luẩn quẩn trong những khuôn khổ của Biện chứng luận trị, ngày càng xa rời yêu cầu khách quan của sự đổi mới. Ông cho rằng việc coi Biện chứng luận trị là phương pháp giải quyết mọi vấn đề, và nếu không thể giải quyết, chỉ có thể trách bản thân chưa nắm vững phương pháp này, là một “mê tín hiện đại”, chỉ biểu hiện cho một thái độ thỏa mãn, không có chí tiến thủ.
Vương Ngọc Xuyên thường nói rằng, một học giả khi có thể viết sách và đóng góp thành công vào một trường phái lý thuyết, chắc chắn phải có những điểm giá trị đáng học hỏi. Một bài viết dù có thể đưa ra những kết luận sai lầm, cũng không có nghĩa là trong đó không chứa đựng những giá trị đáng trân trọng. Vì vậy, ông luôn khuyến khích việc đối với di sản văn hóa cổ đại cần có thái độ thận trọng, chỉ chọn lọc những nội dung có giá trị hợp lý, thể hiện rõ quan điểm “sáng tạo mà không bỏ quên quá khứ” trong học thuật của mình.
Nghiên cứu về Thuyết Ngũ Hành
Trong nghiên cứu về thuyết Ngũ Hành, Vương Ngọc Xuyên phân biệt rõ giữa Ngũ Hành trong kinh điển và Ngũ Hành trong y học, cho rằng khi thuyết Ngũ Hành được đưa vào y học cổ truyền, nó không còn khó hiểu mà lại có giá trị thực tiễn cao. Đồng thời, ông nhận thấy rằng ngoài các khía cạnh như phân loại, sinh khắc, chế hóa, còn có một nội dung quan trọng là “Ngũ Hành Hỗ Tàng”, nhưng phần này dường như đã bị lãng quên và không được phản ánh trong các giáo trình. Thực tế, “Ngũ Hành Hỗ Tàng” có ý nghĩa rất quan trọng. Ví dụ, lý thuyết về thể chất của 25 loại người trong Nội Kinh được phát triển từ đó, so với lý thuyết khí chất của Hippocrates (Hy Lạp cổ đại) hay lý thuyết loại thần kinh của Pavlov (Nga), đã chi tiết và toàn diện hơn nhiều.
Khám Phá về Vận Khí
Vào những năm 60-70, do ảnh hưởng của đường lối thiên tả, thuyết Vận khí đã bị lãng quên và không được nghiên cứu tiếp. Tuy nhiên, Vương Ngọc Xuyên có thể được coi là người có đóng góp lớn nhất trong việc nghiên cứu thuyết Vận khí hiện đại. Vào năm 1993, ông đã chủ biên cuốn Khám Phá Vận Khí, đại diện cho trình độ nghiên cứu cao nhất của thời kỳ đó. Trong cuốn sách này, ông thảo luận về hệ thống Ngũ Vận và Lục Khí, chỉ ra tầm quan trọng của khái niệm “Bình khí”, và sử dụng các lý luận về thời tiết thảm họa từ thời Tây Hán để chứng minh tính khoa học của thuyết Vận khí. Ông cũng làm rõ giá trị học thuật của các di phẩm trong Tố Vấn.
Chỉ Trích Quan Niệm “Hữu thị chứng dụng thị phương”
Vương Ngọc Xuyên cho rằng quan niệm “Hữu thị chứng dụng thị phương” là không đúng. Mối quan hệ giữa phương pháp điều trị và chứng bệnh trong y học cổ truyền luôn được xây dựng trên nguyên lý “Dĩ phương trắc chứng”, tức là dựa vào tính chất, vị trí và tác dụng của phương thuốc để suy đoán tình trạng bệnh lý. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện đại cho thấy mỗi vị thuốc Trung dược đều chứa nhiều thành phần có tác dụng khác nhau và các tác dụng này cũng có thể có nhiều mặt. Đặc biệt là các bài thuốc đông y kết hợp nhiều vị thuốc, sẽ có cấu trúc rất phức tạp. Vì vậy, việc “dùng phương pháp đoán chứng” trong y học cổ truyền không phải là phương pháp khoa học chính xác và duy nhất.
Ông chỉ ra rằng nếu chúng ta vẫn mãi đứng im ở mức độ này, thì sẽ không bao giờ phát hiện ra điều gì mới mẻ hay tiến bộ hơn. Những mối quan hệ giữa phương pháp điều trị và chứng bệnh sẽ mãi là một câu đố không bao giờ được giải đáp.
Phẩm chất học thuật và đạo đức của Vương Ngọc Xuyên
Vương Ngọc Xuyên, mặc dù có một nền tảng học vấn sâu rộng và nhiều công trình nghiên cứu xuất sắc, luôn giữ cho mình một lối sống khiêm nhường và giản dị. Ông thường xuyên nói: “Nếu người ta khen tôi cũng được, chê tôi cũng chẳng sao, không quan trọng!” Sự khiêm tốn này không chỉ là một phẩm hạnh trong đời sống mà còn thể hiện rõ trong phương pháp nghiên cứu của ông, nơi mà tính độc lập tư duy và sự khiêm nhường luôn đi đôi với nhau.
Phong cách nghiên cứu độc lập
Mặc dù ông có thể dễ dàng đạt được sự công nhận và sự kính trọng từ cộng đồng học thuật, Vương Ngọc Xuyên lại ít khi thích chia sẻ về công việc của mình. Các cuộc phỏng vấn với ông rất khó thực hiện, và ngay cả khi có dịp trò chuyện, ông cũng không thích nói nhiều về bản thân. Chính vì vậy, những người đã từng xem qua các bài viết và ghi chú của ông đều vô cùng ấn tượng. Các bản ghi chú, nghiên cứu của ông không chỉ rất tỉ mỉ mà còn mang tính sáng tạo cao, đôi khi là những bảng so sánh hay những hình vẽ sinh học tinh vi, dù chúng có từ rất lâu.
Khả năng tự học và tinh thần kiên trì
Mặc dù thời đại công nghệ hiện đại với nhiều thiết bị nghiên cứu tiên tiến chưa xuất hiện, Vương Ngọc Xuyên vẫn có thể hoàn thành nghiên cứu thông qua việc đọc sách và tự tư duy. Ông nói đùa rằng: “Chỉ có sách và một ngọn đèn, tôi học đến sáng.” Với sự chăm chỉ ấy, ông đã vẽ nên những hình ảnh về cấu trúc xoắn kép của ADN hay chuỗi polypeptide, dù chúng đã phai màu theo thời gian, nhưng vẫn giữ được sự đẹp đẽ và rõ ràng. Những cuốn sổ tay với giấy dày cứng chứa đầy những ghi chép chi tiết và các biểu đồ nghiên cứu được viết bằng những nét chữ rất nhỏ, thể hiện sự cần mẫn và tâm huyết trong suốt nhiều năm.
Sự nghiêm túc trong nghiên cứu và sự bỏ qua danh lợi
Vương Ngọc Xuyên không quan tâm đến việc giữ lại những tài liệu nghiên cứu của chính mình. Những cuốn sách ông đã nghiên cứu, bao gồm Nội Kinh, đã bị mất, ông thậm chí không nhớ ai đã mượn và không lấy lại chúng. Đối với ông, việc xuất bản kinh nghiệm lâm sàng hay giữ lại những công trình nghiên cứu cũng không có ý nghĩa, vì ông cho rằng chúng “không có ích gì.” Tinh thần này cho thấy một thái độ không cầu danh lợi, chỉ tập trung vào việc nghiên cứu và nâng cao kiến thức, không màng đến sự nổi tiếng hay những thành tựu vật chất.
Di sản học thuật và ảnh hưởng đến thế hệ sau
Vương Ngọc Xuyên đã truyền cảm hứng cho nhiều học giả, trong đó có Giáo sư Lý Tạo Lâm của Đại học y học cổ truyền Bắc Kinh. Những nghiên cứu và phương pháp nghiêm túc mà ông truyền đạt đã góp phần xây dựng nên nền tảng học thuật vững chắc của trường đại học này. Trong một xã hội ngày càng dễ bị cuốn theo những sự hào nhoáng, những học giả như Vương Ngọc Xuyên, với sự cẩn trọng, kiên nhẫn và tinh thần nghiên cứu không ngừng nghỉ, càng trở nên quý giá và khó có thể vượt qua.
Sự nghiệp của Vương Ngọc Xuyên là một minh chứng cho thấy, nghiên cứu không chỉ đơn thuần là việc tìm ra những lý thuyết mới, mà còn là sự tôn trọng đối với di sản học thuật, sự chăm chỉ, kiên trì và không ngừng học hỏi. Những phẩm chất này không chỉ mang lại những thành công cho bản thân ông mà còn tạo ảnh hưởng lâu dài đến các thế hệ học giả tiếp theo.
Tư tưởng độc lập và phẩm chất cá nhân của Vương Ngọc Xuyên
Vương Ngọc Xuyên là một học giả tiêu biểu trong lĩnh vực nghiên cứu lý thuyết nền tảng của y học cổ truyền, nổi bật với phong cách học thuật độc lập và không mê tín vào các quyền uy. Một trong những tư tưởng quan trọng của ông là tinh thần độc lập trong nghiên cứu. Ông cho rằng: “Không có tinh thần tự chủ, thì bất cứ công việc gì cũng không thể đạt được thành tựu. Không nên là nô lệ của giáo trình, mà phải làm chủ giáo trình, chỉ như vậy mới có thể biến thành tựu của người xưa thành tri thức của chính mình.” Câu nói này thể hiện rõ quan điểm của ông về việc nghiên cứu và học hỏi, đó là việc không chỉ tiếp nhận kiến thức mà phải tự suy nghĩ, tự quan sát và tự làm chủ.
Tư tưởng này đã giúp ông đạt được những đột phá sáng tạo trong nghiên cứu lý thuyết y học cổ truyền, đặc biệt là trong việc vượt qua các đỉnh cao học thuật và không ngừng đặt ra câu hỏi về những truyền thống lâu đời. Vương Ngọc Xuyên tin rằng sự nghi ngờ và tự chủ trong tư duy là con đường dẫn đến những phát hiện sâu sắc và mới mẻ.
Tinh thần tự do và khát khao nghiên cứu
Mặc dù có nhiều vị trí cao trong các tổ chức và hội đồng quan trọng, Vương Ngọc Xuyên không phải là người yêu thích sự quản lý hành chính hay tham gia vào các công việc chính trị. Ông chia sẻ rằng mình yêu thích tự do và không muốn rời bỏ quê hương phía Nam để lên Bắc Kinh làm việc. Tuy nhiên, khi đã nhận chức vụ, ông vẫn hoàn thành trách nhiệm với sự tôn trọng và cam kết. Trong thời gian làm Phó viện trưởng của Viện y học cổ truyền Bắc Kinh, ông không chỉ quan tâm đến việc xây dựng chương trình giảng dạy và nghiên cứu mà còn làm hồi sinh tạp chí Viện y học cổ truyền Bắc Kinh (đã ngừng xuất bản trong hơn 20 năm), giúp tạo ra một không gian quan trọng cho các cuộc trao đổi học thuật.
Vương Ngọc Xuyên cũng từng đưa ra một đề nghị nổi bật trong kỳ họp của Hội nghị Chính trị Hiệp thương Quốc gia khóa VII: “Về việc không nên bao toàn bộ chi phí y tế công cộng cho bệnh viện”, đề xuất này đã được đánh giá là một trong những đề xuất xuất sắc. Tuy nhiên, sau khi nghỉ hưu, ông quyết định rút lui khỏi tất cả công việc quản lý và hành chính. Ông duy trì một lối sống khiêm nhường, chỉ dành thời gian cho việc nghiên cứu và đọc sách.
Đặc điểm cá nhân: Khiêm nhường và không tranh đấu
Dù có ảnh hưởng lớn trong học thuật và là người có nhiều đóng góp cho nền y học cổ truyền, Vương Ngọc Xuyên lại rất khiêm nhường trong cuộc sống cá nhân. Ông nổi tiếng với việc không tranh giành danh lợi. “Người ta khen tôi cũng được, chê tôi cũng chẳng sao, không quan trọng,” là câu nói mà ông thường nhắc đi nhắc lại, phản ánh sự vô tư và không màng đến sự công nhận hay sự chỉ trích.
Chính sự khiêm tốn và tính cách không tham vọng này đã tạo nên hình ảnh một học giả tự do, sống tách biệt khỏi những ràng buộc của danh vọng và quyền lực. Ông coi việc tìm kiếm danh lợi là điều vô nghĩa, và chỉ tập trung vào việc phát triển bản thân thông qua nghiên cứu. “Cuộc đời vài chục năm, không cần phải tranh giành danh tiếng hay lợi ích,” ông chia sẻ.
Vương Ngọc Xuyên là một người có phẩm chất cao quý, sống tách biệt khỏi những mối quan hệ và tranh đấu trong xã hội. Điều này cho thấy ông không chỉ là một học giả tài năng mà còn là một người có đạo đức cao, luôn duy trì sự khiêm nhường, tự trọng và coi trọng sự độc lập tư duy trong cuộc sống và công việc.
Vương Ngọc Xuyên đã không chỉ để lại dấu ấn trong nghiên cứu y học mà còn tạo ra một hình mẫu về một học giả nghiêm túc, kiên định với tinh thần độc lập và không cầu danh lợi. Chính phẩm chất này đã giúp ông đạt được những thành tựu vĩ đại trong sự nghiệp nghiên cứu của mình, đồng thời cũng là tấm gương cho các thế hệ học giả sau này học hỏi và noi theo.
Vương Ngọc Xuyên: Triết lý giáo dục và thực hành lâm sàng trong y học cổ truyền
Vương Ngọc Xuyên không chỉ là một học giả có ảnh hưởng trong nghiên cứu lý thuyết y học cổ truyền mà còn là một thầy thuốc lâm sàng xuất sắc. Một trong những điểm đáng chú ý trong sự nghiệp của ông là cách tiếp cận giáo dục và thực hành lâm sàng mà ông theo đuổi. Ông luôn nhấn mạnh sự kết hợp giữa lý thuyết và lâm sàng, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc phát triển tư duy độc lập và sáng tạo trong nghiên cứu và điều trị.
Phương pháp giáo dục: Khuyến khích tư duy độc lập và sáng tạo
Mặc dù Vương Ngọc Xuyên không ủng hộ phương pháp “thầy truyền trò”, nhưng ông lại ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ học trò. Một trong những quan điểm chủ chốt của ông về giáo dục là không có bệnh nhân giống nhau, và để trở thành một bác sĩ giỏi, mỗi người phải tự mình đi thực hành, mày mò và tìm ra phương pháp điều trị phù hợp. Ông cho rằng, “Nếu chỉ tiếp thu theo kinh nghiệm của thầy, một đời cũng chỉ nói lại những gì đã học trong ba ngày”, nhấn mạnh rằng chỉ có thực hành và tự khám phá mới là con đường dẫn đến thành công lâu dài.
Điều này phản ánh một quan điểm đặc biệt quan trọng của ông về giáo dục: học trò không chỉ nên là người nhận tri thức mà phải học cách tự học, tự suy nghĩ và tự thực hành. Vương Ngọc Xuyên đã luôn khuyến khích học trò của mình không chỉ đọc sách và tiếp thu, mà phải “tự mình quan sát và làm chủ kiến thức”.
Giáo dục lý thuyết và thực hành lâm sàng
Mặc dù Vương Ngọc Xuyên có ít học trò chính thức hơn so với các thầy thuốc khác, nhưng những học trò dưới sự hướng dẫn của ông đều là những người có nền tảng vững chắc, đặc biệt trong việc kết hợp lý thuyết và lâm sàng. Một trong những học trò tiêu biểu, giáo sư Lưu Yến Chi, nhớ lại lần nhận được bản thảo chưa xuất bản của cuốn “Giảng nghĩa Nội kinh” của thầy để làm tài liệu tham khảo, và ông đã vô cùng cảm động trước sự cống hiến của thầy. Vương Ngọc Xuyên không chỉ chia sẻ kiến thức một cách vô tư mà còn bỏ ra hàng ngày, hàng giờ để chỉnh sửa, hoàn thiện từng câu chữ trong các luận án của học trò. Ông luôn nhấn mạnh việc “lý thuyết và thực hành phải đi đôi với nhau”, vì chỉ có lý thuyết không đủ mà thiếu đi sự trải nghiệm thực tế.
Vương Ngọc Xuyên và lâm sàng
Trong công việc điều trị, Vương Ngọc Xuyên đã thể hiện một phong cách làm việc vô cùng tỉ mỉ và cẩn trọng. Ông không chỉ là người nghiên cứu lý thuyết mà còn là người thực hành lâm sàng xuất sắc. Ông đã chữa trị rất nhiều căn bệnh phức tạp, đặc biệt là các bệnh nội khoa, với các phương pháp điều trị đi sâu vào từng chi tiết. Ví dụ, khi một đồng nghiệp gặp khó khăn trong việc điều trị bệnh nhân bị rối loạn thần kinh, ông đã chỉ ra rằng, trong “Nội kinh”, có câu “Thận khắc hỏa, ăn vị cay để làm ẩm” và đề xuất bổ sung một số loại thuốc dẫn khí vào điều trị, kết quả bệnh nhân đã cải thiện rõ rệt.
Vương Ngọc Xuyên cũng đặc biệt chú trọng đến việc khám phá những phương thuốc có thể điều trị nhiều bệnh khác nhau, thay vì chỉ tập trung vào một cách chữa trị đơn lẻ. Ông coi việc nghiên cứu những bài thuốc cổ điển trong y học cổ truyền, như bài thuốc “Ngọc hoa tán” trong “Thiên kim phương” có thể chữa trị tới 30 loại bệnh, là một ví dụ điển hình cho sự đa năng của y học cổ truyền.
Kết luận về phương pháp giảng dạy và lâm sàng của Vương Ngọc Xuyên
Vương Ngọc Xuyên là một biểu tượng của sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, đồng thời là tấm gương về sự khiêm nhường, chăm chỉ và cống hiến vô điều kiện trong giáo dục và y học. Phương pháp giáo dục của ông không chỉ giúp học trò nắm vững kiến thức nền tảng mà còn khuyến khích họ phát triển tư duy độc lập, sáng tạo và tự làm chủ trong mọi tình huống. Những đóng góp của ông trong cả nghiên cứu lý thuyết và thực hành lâm sàng đã để lại dấu ấn sâu sắc trong cộng đồng y học cổ truyền, là tấm gương để các thế hệ sau noi theo.
