Bệnh nhân nam 45 tuổi, làm công việc buôn bán hơn 10 năm nay, bệnh nhân đợt này đến Nam Kinh chơi một thời gian, việc ăn uống và sinh hoạt đều không điều độ, dần dần anh ta thấy chán ăn, không có cảm giác đói bụng, dù món ăn có ngon cỡ nào cũng không muốn động đũa, không muốn nói chuyện, chán nản mệt mỏi, cả người đều không có tinh thần. Bệnh nhân chất lưỡi trắng mỏng, mạch hoãn mà tế.
Biện chứng luận trị: Tỳ Vị là gốc của hậu thiên, con người nhận khí của thuỷ cốc mà sinh; ăn uống sinh hoạt không điều độ, mệt mỏi, suy nghĩ nhiều, tân dịch bị thương tổn dẫn đến Tỳ Vị mất điều hoà, công năng vận hoá bị rối loạn, khiến cho khả năng nạp đồ ăn vào bị suy giảm; lúc này cần điều hoà khí cơ, dưỡng Vị âm, sinh tân dịch.
Đơn thuốc:
Ô mai nhục 5g, Tuyên mộc qua 10, lục ngạc mai 10, hà diệp sao 6, bạch truật 10, kê nội kim 10, kim thạch hộc 10, sinh cốc nha 10, sinh mạch nha 10, bắc sa sâm 10 (sao với gạo).
Khác: Tây dương sâm 4.5g (sắc đặc uống)
Khám lần 2: Sau 8 thang, ăn uống đã cải thiện đáng kể, đã thấy ngon miệng, thèm ăn, tinh thần tốt hơn trước đó nhiều. Đơn trên tiếp tục kê uống để củng cố hiệu quả điều trị.
Phân tích: Không muốn ăn chính là cảm giác không thèm ăn, đồ ăn ăn vào thấy nhạt nhẽo không có mùi vị, có người do bệnh viêm dạ dày thể teo mạn tính gây ra, có người do Vị âm hao tổn sinh nhiệt gây ra, hoặc do sau khi điều trị ung thư bằng hóa chất gây tổn thương âm tân, hoặc do các bệnh lý mạn tính khác làm cho Vị khí bất túc, Vị âm thiếu hụt mà thành. Thầy Thi thường dùng các thuốc dưỡng Vị âm và sinh phát Vị khí để điều trị, bệnh án trên dùng Sa sâm, Thạch hộc, Ô mai dưỡng Vị âm, sinh tân cho Vị; Kê nội kim, sinh cốc nha và sinh mạch nha, hà diệp, lục ngạc mai sơ Can khí, sinh phát Vị khí, kiện Tỳ hoà Vị để tăng tác cường trợ khí khai Vị và tăng cảm giác thèm ăn. Bạch truật kiện tỳ táo thấp.
Kinh nghiệm:
Khi dưỡng Vị âm, Diệp Thiên Sĩ thường dùng những vị thuốc có tính cam bình hoặc cam lương như: Thạch hộc, mạch nha, sinh bạch thược, sa sâm, sinh bạch biển đậu, Ô mai để sinh lại tân dịch, nhờ tân dịch tưới mát mà giúp cho Vị thông giáng, điều hoà.
Thầy Kim dùng trong trường hợp Viêm dạ dày thể teo, viêm loét dạ dày tá tràng với triệu chứng ít khi thấy đói, ăn kém, hoặc không đói không muốn ăn, miệng khô, lưỡi đỏ, rêu ít, mạch tế sác thì sử dụng dưỡng Vị âm, sinh phát Vị khí : Ô mai, mộc qua, sinh mạch cốc nha, sinh kê nội kim, đều thu được hiệu quả rõ rệt.
Chú thích: Ô mai giỏi sinh tân ích Vị chỉ khát; Mộc qua hoà Can Tỳ, sinh tân dịch cho Vị mà trợ tiêu hoá. Hai vị phối hợp tăng cường sơ Can hoà Vị, lý Tỳ hoá thấp, dưỡng Vị âm, sinh tân dịch cho Vị, giúp ngon miệng, tăng cường khả năng hấp thu đồ ăn. Sử dụng khi khí âm đều tổn thương, ăn không ngon, phần Vị âm bị hư dẫn đến miệng khô ít nước bọt, ăn kém, lưỡi đỏ, mạch tế, dạ dày thiếu acid.
Nguồn dịch: 施今墨医案解读
—–Bs Hiền Hương—–
